De hoogte- en dieptepunten van recordtemperaturen

De afgelopen jaren zijn de discussies over het veranderende klimaat behoorlijk hoog opgelopen. Hoewel er tal van theorieën zijn over hoe de opwarming van de aarde ons in de toekomst zal beïnvloeden, zijn er ook allerlei manieren waarop we de effecten daarvan vandaag de dag al ervaren. Met buitengewoon hoge en lage temperaturen, vragen veel mensen zich af wat de oorzaak is van deze drastische temperatuurschommelingen. Laten we de invloed van temperatuurstijging op de huidige weersomstandigheden eens onder de loep nemen.

2019 liet ons enkele extreme temperaturen zien die we nog nooit eerder hebben gezien

Record hitte

Juli 2019 was de warmste maand ooit gemeten, zo blijkt uit rapporten van Copernicus, het programma voor klimaatverandering van de EU, en de Amerikaanse National Ocean and Athmospheric Administration (NOAA). 9 van de 10 warmste juli’s ooit gemeten vonden plaats na het jaar 2005. Volgens de NOAA is 2019 dan ook hard op weg om het tweede warmste jaar tot nu toe te worden, vlak na 2016. Nu de gemiddelde temperatuur op aarde stijgt, zien we overal ter wereld ongewone temperatuurverschijnselen optreden.

Veranderlijk heet en koud

De vraag is welke gevolgen deze temperatuursveranderingen wereldwijd hebben. Nederland, Frankrijk en België noteerden deze zomer recordtemperaturen, die opliepen tot wel 42°C. Chicago kende in januari van dit jaar juist een ongekend lage temperatuur, van maar liefst -30°C met een gevoelstemperatuur tussen de -42°C en -48°C. Sensoren op de Groenlandse ijskap, die zich op 3200 meter boven de zeespiegel bevinden, registreerden eveneens een uitzonderlijke temperatuur van 3,2°C. Dat is bijzonder hoog, omdat de temperatuur daar zelden boven het nulpunt kruipt.

De temperatuur in de atmosfeer is echter niet de enige veranderende factor. Ook in de oceaan stijgt de gemiddelde temperatuur volgens het rapport ‘Advances in Atmospheric Sciences’ uit januari 2019. Uit dit rapport blijkt dat 2018 het warmste jaar ooit was voor oceanen wereldwijd, met het hoogste warmtegehalte sinds de jaren vijftig vorige eeuw. We voelen deze nieuwe recordtemperaturen overal ter wereld. 

Er zijn verschillende factoren die bijdragen aan de wereldwijd stijgende temperaturen 

Stromen van verandering

Waarom zien we deze recordhoogtes- en dalingen allemaal juist dit jaar? Het gebruik van fossiele brandstoffen en broeikasgassen in combinatie met de onjuiste verwerking van afval vormen een belangrijke oorzaak. Daarnaast leveren natuurlijke fenomenen, zoals vulkanische activiteiten, een bijdrage en kan ook een oorzaak gevonden worden in de term ‘stromen’. Straalstromen zijn snelle luchtstromen hoog in de atmosfeer die windsnelheden en de atmosferische druk beïnvloeden en tegelijkertijd van grote invloed zijn op het weer aan het aardoppervlak. In totaal zijn er vier van dit soort stromen, die allemaal een rol spelen bij de klimaatverandering.

De Noord-Atlantische stroom is van invloed op het weer en de temperaturen op het noordelijk halfrond. Deze windstroom bevindt zich op 8-12 km boven het aardoppervlak en verplaatst zich met een snelheid van circa 170 km/u. De Noord-Atlantische straalstroom is verantwoordelijk voor het koelen van de lucht boven de Noordpool, maar kan wanneer hij van zijn route afwijkt ook in andere gebieden extreme temperaturen veroorzaken. Zo veroorzaakte een atypische dip in het zuiden van de stroom extreem koude temperaturen in Chicago en het middenwesten van de Verenigde Staten in januari dit jaar. Abnormaal warme lucht steeg ten noorden van de Zuid-Atlantische Oceaan op en duwde de stroom verder naar het zuiden via centraal Noord-Amerika. Een noordelijke verschuiving van deze stroom leidde in de zomer juist tot een hittegolf in Europa.

Thermohaliene circulatie zorgt voor een evenwicht in de oceaan temperaturen en beïnvloedt het klimaat

De bekende Golfstroom in de Atlantische Oceaan maakt deel uit van een ander wereldwijd transportsysteem, dat bekend staat als de thermohaliene circulatie. Dit systeem houdt een evenwichtige mix van de zeestromen over de hele wereld in stand. De oceaan is daardoor voortdurend in beweging met sterke stromingen. Denk daarbij aan de Golfstroom die het regionale klimaat in de wereld beïnvloedt. Engeland ligt bijvoorbeeld aan dezelfde parallel als een aantal zeer koude regio’s in Canada, maar kent dankzij de Golfstroom een warmer klimaat. Als dit warme water naar het noorden beweegt, wordt het koudere water naar de bodem van de oceaan geduwd en gaat het helemaal naar het zuiden van Antarctica. Dat is een behoorlijke reis!

De vele systemen die onze planeet in evenwicht houden zijn complex en veranderen voortdurend. Aangezien de gemiddelde temperatuur wereldwijd stijgt, voelen we de effecten van deze veranderingen zeker. De toekomst zal uitwijzen welke temperatuurrecords ons nog te wachten staan!